W dobie intensywnego tempa życia zawodowego, pokolenie będące "w wieku produkcyjnym"  (osoby w przedziale 25–50 lat) często boryka się z presją skupienia na jednej dominującej wartości, często takiej jak kariera, co prowadzi do zjawisk takich jak wypalenie zawodowe czy zaburzenia równowagi psychicznej. Psychologia współczesna podkreśla, że egzystencja oparta wyłącznie na jednym filarze – czy to pracy, relacjach interpersonalnych, czy osiągnięciach materialnych – zwiększa podatność na kryzysy egzystencjalne i obniża ogólny dobrostan psychiczny. Niniejszy artykuł analizuje korzyści płynące z dywersyfikacji wartości życiowych oraz ich korelację ze stylami przywiązania, opierając się na empirycznych ustaleniach z dziedziny psychologii rozwojowej i klinicznej.

Style Przywiązania: fundament relacji z światem czyli nie tylko relacja między ludźmi ale też z resztą świata 
Teoria przywiązania, opracowana przez Johna Bowlby’ego i Mary Ainsworth, opisuje cztery główne style przywiązania kształtujące się w dzieciństwie i wpływające na funkcjonowanie dorosłych: bezpieczny (secure), lękowo-ambiwalentny (anxious-preoccupied), unikający (dismissive-avoidant) oraz zdezorganizowany (fearful-avoidant). Styl bezpieczny charakteryzuje się zaufaniem do siebie i innych, co ułatwia nawiązywanie stabilnych relacji i adaptację do zmian. Z kolei styl lękowo-ambiwalentny wiąże się z obawą przed odrzuceniem, co manifestuje się w nadmiernej zależności emocjonalnej. Unikający preferuje niezależność, minimalizując bliskie więzi, natomiast zdezorganizowany łączy lęk z unikaniem, wynikając często z traumy. Te wzorce nie tylko wpływają na relacje interpersonalne, ale także na sposób strukturyzowania priorytetów życiowych, w tym równowagę między pracą a innymi sferami egzystencji.

Dlaczego egzystencja nie powinna opierać się na jednej wartości ?
Opieranie życia na pojedynczej wartości, np. wyłącznie na sukcesie zawodowym, prowadzi do monokultury egzystencjalnej, która obniża odporność psychiczną. Badania wskazują, że dywersyfikacja wartości – integracja aspektów takich jak relacje społeczne, rozwój osobisty, zdrowie fizyczne i duchowość – koreluje z wyższym poziomem satysfakcji życiowej i redukcją objawów depresyjnych. Na przykład, osoby skupione wyłącznie na karierze wykazują wyższe ryzyko "wypalenia", definiowanego jako chroniczne wyczerpanie emocjonalne i cynizm, co wpływa negatywnie na produktywność i relacje rodzinne. Dywersyfikacja promuje resiliencję, umożliwiając adaptację do strat (np. utrata pracy) poprzez oparcie na alternatywnych źródłach sensu. W kontekście "pokolenia produkcyjnego", narażonego na presję rynku pracy, taka strategia zapobiega alienacji i wspiera holistyczny rozwój, zgodnie z modelem pozytywnej psychologii Martina Seligmana, podkreślającym wielowymiarowość dobrostanu.

Korelacja ze stylami przywiązania: empiryczne ustalenia
Style przywiązania wykazują istotną korelację z tendencją do dywersyfikacji wartości życiowych, wpływając na to, czy jednostka buduje zrównoważoną egzystencję, czy też nadmiernie inwestuje w jedną dziedzinę. Osoby o stylu bezpiecznym częściej osiągają równowagę, wykazując wyższy poziom obecności sensu w życiu i niższy poziom poszukiwania sensu. To umożliwia im dywersyfikację priorytetów, np. harmonijne łączenie kariery z relacjami, co koreluje z lepszym przywództwem i angażowaniem w zespole. W przeciwieństwie do tego, styl lękowo-ambiwalentny wiąże się z nadmiernym skupieniem na relacjach lub pracy z obawy przed odrzuceniem, co sabotuje równowagę życiową. Przykładowo, takie osoby mogą kompulsywnie sprawdzać korespondencję służbową, pracując do późna, co prowadzi do "wypalenia" i zaniedbywania innych sfer, jak zdrowie czy hobby.
Styl unikający promuje nadmierną niezależność, często manifestującą się w hiperinwestycji w pracę jako mechanizmie obronnym przed bliskością emocjonalną, co ogranicza dywersyfikację i zwiększa ryzyko konfliktów w zespole. Natomiast styl zdezorganizowany, charakteryzujący się chaotycznym podejściem, co może prowadzić do niestabilnej dywersyfikacji – osoby te poszukują sensu w wielu dziedzinach, ale bez spójności, co nasila lęk. Empiryczne badania, w tym analizy przekrojowe obejmujące grupy wiekowe od młodych dorosłych po seniorów, potwierdzają, że "niebezpieczne przywiązanie" (lękowo-ambiwalentny, unikający, zdezorganizowany) wiąże się z niższą zdolnością do zrównoważonego alokowania zasobów psychicznych, co zwiększa podatność na kryzysy egzystencjalne. 

Dla wszystkich z nas ( niezależnie od wieku) , zrozumienie tych korelacji oferuje narzędzia do samoregulacji. Osoby z lękowym stylem mogą skorzystać z technik mindfulness, redukujących kompulsywne zachowania, podczas gdy unikające – z treningu empatii, ułatwiającego integrację relacji społecznych. Ostatecznie, dywersyfikacja wartości nie tylko wzmacnia resiliencję psychiczną, ale także optymalizuje funkcjonowanie w środowisku pracy.

Podsumowując, egzystencja oparta na wielorakich wartościach, moderowana przez styl przywiązania, stanowi klucz do trwałego dobrostanu, zachęcając do refleksji nad własnymi wzorcami relacyjnymi w celu osiągnięcia holistycznej harmonii życiowej. Jesteśmy ludźmi którzy żyją , są rodzicami, dziećmi , żonami lub małżonkami. Ważne aby nauczyć się równowagi we wszystkich tych aspektach. Style przywiązania często łączone głównie ze sferą uczuciową, mają swoje odzwierciedlenia również w naszym życiu zawodowym, oraz "życiu ze sobą".

 Zachęcam Was do refleksji 

Magda 

Artykuły z tej kategorii