Pragnienie czy deficyt.... ciekawe spojrzenie
Czy można myśleć o pragnieniach jako o deficytach?? Wielu z Was pewnie się z tym nie zgodzi ale ja chciałam poznać dogłębnie czym są pragnienia? Jak tworzą się w nas konkretne pragnienia i z czego wynikają , dlaczego jest tak, że jedni je mają inni nie oraz ich nasilenia są bardzo różne.
Według teorii nawyków Charlesa Duhigga (z książki Siła nawyku) oraz bardziej szczegółowych badań neurowiedzy, nawyki składają się z trzech elementów:
- Bodziec (wyzwalacz) – coś, co inicjuje zachowanie (np. stres, pora dnia, miejsce).
- Pragnienie (poczucie potrzeby, deficytu, napięcia) – chęć uzyskania nagrody lub zaspokojenia potrzeby.
- Reakcja (działanie) – konkretne zachowanie, które ma przynieść ulgę lub nagrodę.
-
Nagroda – coś, co wzmacnia nawyk (np. przyjemność, redukcja stresu).
Przykłady
- Kiedy ktoś ma nawyk jedzenia słodyczy w stresie, pragnienie słodyczy może wynikać nie z fizycznego głodu, ale z deficytu komfortu i potrzeby regulacji emocji.
- Osoba uzależniona od telefonu może odczuwać pragnienie sprawdzenia powiadomień, co wynika z potrzeby stymulacji, interakcji społecznych lub ucieczki od nudy.
Człowiek ma pragnienia, ponieważ są one fundamentalną częścią ludzkiej psychiki i biologii. Wynikają one zarówno z podstawowych potrzeb fizjologicznych, jak i z bardziej złożonych potrzeb psychicznych i społecznych
Biologiczne podstawy – Ludzki mózg jest zaprogramowany na dążenie do nagrody i unikanie bólu. System dopaminowy odpowiada za motywację i chęć realizacji różnych działań, co sprawia, że zawsze „czegoś chcemy”.
Emocjonalne potrzeby – Ludzie dążą do przyjemności i unikania dyskomfortu. Nawet jeśli ktoś twierdzi, że „niczego nie pragnie”, może to być wynikiem chwilowego stanu (np. depresji, wyczerpania), ale na głębszym poziomie wciąż istnieje potrzeba bezpieczeństwa, komfortu czy bliskości.
Społeczne i kulturowe uwarunkowania – Ludzie są istotami społecznymi, a kultura i wychowanie kształtują nasze pragnienia. Chcemy być akceptowani, spełniać oczekiwania, rozwijać się, a czasem po prostu czuć się częścią czegoś większego.
Ewolucyjna perspektywa – Pragnienia pomagają przetrwać i adaptować się do środowiska. Pragnienie jedzenia, schronienia, kontaktu z innymi czy odkrywania nowości miało kluczowe znaczenie dla przetrwania naszych przodków.
Idąc dalej postawiłam kolejne pytanie " Jeśli człowiek ma w podstawie dążenie do nagrody to czy można pomylić pragnienie z dążeniem do nagrody?"
Różnica między pragnieniem a dążeniem do nagrody
-
Pragnienie (craving) – jest wewnętrznym stanem napięcia, odczuwanym jako potrzeba lub brak czegoś. Może być zarówno świadome (np. „chcę czekolady”), jak i nieświadome (np. poczucie niepokoju, które prowadzi do scrollowania telefonu).
-
Dążenie do nagrody (reward-seeking behavior) – to zachowanie, które podejmujemy, aby zaspokoić pragnienie i osiągnąć nagrodę. Jest aktywnym procesem prowadzącym do ulgi lub przyjemności.
Jak to działa w praktyce:
Przykład 1: jedzenie słodyczy
- Pragnienie: „Mam ochotę na coś słodkiego” (uczucie braku energii, chęć przyjemności).
- Dążenie do nagrody: Sięgnięcie po czekoladę, bo daje szybki zastrzyk energii i dopaminę
Przykład 2: media społecznościowe
- Pragnienie: „Czuję się samotny/nudzę się” (poczucie deficytu uwagi lub stymulacji).
- Dążenie do nagrody: Sprawdzenie telefonu w nadziei na powiadomienia, lajki, wiadomości.
Przykład 3: relacje międzyludzkie
- Pragnienie: „Chcę być kochany i akceptowany”.
- Dążenie do nagrody: Angażowanie się w relacje, by uzyskać ciepło emocjonalne i poczucie przynależności.
Czy zawsze warto podążać za pragnieniem?
Niektóre pragnienia są adaptacyjne (np. głód → jedzenie), ale inne mogą prowadzić do niezdrowych nawyków (np. stres → objadanie się, nuda → uzależnienie od telefonu). Świadomość tej różnicy pozwala lepiej kontrolować swoje zachowania i unikać pułapek nieświadomych nawyków.
Podsumowując: pragnienie to stan wewnętrzny, a dążenie do nagrody to działanie. Można je pomylić, jeśli działamy impulsywnie i nie zastanawiamy się nad źródłem naszego pragnienia.
Reasumując
Czyli jeśli po ciężkim dniu pracy mamy pragnienie sięgnięcia po coś co sprawi nam radość to może oznaczać, że po prostu musimy zadbać o siebie, nasz organizm i psychika potrzebują regeneracji i troski.
Zamiast działać automatycznie, warto zapytać siebie
Artykuły z tej kategorii
