Krytyka jest nieodłącznym elementem naszego życia. Nie zawsze jest ona przyjemna, ale może być również pomocna i motywująca, jeśli jest udzielana w odpowiedni sposób. Niestety, często spotykamy się z krytyką destrukcyjną, która ma na celu zranić, ośmieszyć lub pomniejszyć naszą wartość. Taka krytyka może mieć negatywny wpływ na nasze poczucie własnej wartości, samopoczucie i zdrowie psychiczne.

Szczególnie narażone na skutki niepoprawnej krytyki są dzieci, które są w trakcie kształtowania swojej osobowości i tożsamości. Rodzice mają ogromny wpływ na rozwój emocjonalny i społeczny swoich dzieci, dlatego powinni być dla nich wsparciem, a nie źródłem stresu i frustracji.

Jak więc krytykować dzieci w sposób konstruktywny i jak unikać krytyki destrukcyjnej? Krytyka konstruktywna a destrukcyjna.

Krytyka konstruktywna to taka, która ma na celu udzielenie życzliwej, rzeczowej i konkretnej informacji na temat zachowań lub działań dziecka, które wymagają poprawy lub zmiany. Krytyka konstruktywna jest oparta na faktach, a nie na ocenach czy emocjach. Jest ona wyrażana w sposób szanujący i delikatny, bez krzyku, ironii czy wyśmiewania. Krytyka konstruktywna zawiera również pochwałę za to, co dziecko zrobiło dobrze, oraz sugestie, jak może poprawić to, co zrobiło źle. Przykładem krytyki konstruktywnej może być:

„Podoba mi się, jak ładnie narysowałeś dom i drzewo, ale zauważyłem, że niepotrzebnie zamazałeś niebo. Może spróbujesz następnym razem użyć gumki do ścierania błędów? ”

Krytyka destrukcyjna to taka, która ma na celu zaszkodzić dziecku, zniechęcić je do działania lub podważyć jego poczucie własnej wartości. Krytyka destrukcyjna jest oparta na subiektywnych ocenach, emocjach lub złych intencjach. Jest ona wyrażana w sposób agresywny, obraźliwy lub złośliwy, często z użyciem krzyku, ironii czy wyśmiewania. Krytyka destrukcyjna nie zawiera pochwały ani sugestii poprawy, tylko skupia się na tym, co dziecko zrobiło źle lub co jest z nim nie tak. Przykładem krytyki destrukcyjnej może być: „Beznadziejnie narysowałeś ten obrazek, nawet tło zepsułeś. Nie masz talentu do rysowania.”

Skutki niepoprawnej krytyki dla dzieci :

-obniżenie poczucia własnej wartości i pewności siebie

-wzrost lęku przed popełnianiem błędów i ryzykowaniem

-utrata motywacji do nauki i rozwoju- pogorszenie relacji z rodzicami i rówieśnikami

-zaburzenia nastroju, depresja, nerwica

-agresja lub uległość wobec innych

-niska odporność na stres

Badania pokazują, że dzieci, które są często krytykowane przez rodziców, mają większe ryzyko wystąpienia zaburzeń osobowości, takich jak osobowość unikająca, zależna lub narcystyczna. Teoria przywiązania Johna Bowlby'ego wyjaśnia, że dzieci potrzebują bezpiecznego i stabilnego związku z opiekunami, aby móc prawidłowo się rozwijać i nawiązywać relacje z innymi. Jeśli rodzice są źródłem krytyki, odrzucenia lub niezadowolenia, dziecko może mieć trudności z zaufaniem, bliskością i samoregulacją emocji. Jak krytykować dzieci w sposób konstruktywny?

Aby krytyka była pomocna i motywująca dla dziecka, należy pamiętać o kilku zasadach:

-Krytykuj zachowanie, a nie osobę. Nie mów „jesteś leniwy”, ale „nie zrobiłeś zadania domowego”.

-Krytykuj konkretną sytuację, a nie ogólnie. Nie mów „zawsze robisz bałagan”, ale „nie posprzątałeś po sobie zabawek”.

-Krytykuj w odpowiednim czasie i miejscu. Nie krytykuj dziecka przed innymi ludźmi lub długo po zdarzeniu.

-Krytykuj w sposób szanujący i spokojny. Nie krzycz, nie używaj ironii ani wyzwisk.

-Krytykuj w sposób konstruktywny i pomocny. Podaj dziecku informację zwrotną, co może poprawić i jak to zrobić.

-Krytykuj w sposób proporcjonalny i adekwatny. Nie przesadzaj z krytyką ani nie bagatelizuj problemu.

-Krytykuj w sposób wyważony i sprawiedliwy. Doceniaj również to, co dziecko zrobiło dobrze i pochwal je za to.

Krytyka jest nieuniknionym elementem naszego życia, ale może być również źródłem rozwoju i nauki. Ważne jest jednak, aby umieć krytykować w sposób konstruktywny i życzliwy, a nie destrukcyjny i złośliwy. Szczególnie dotyczy to dzieci, które są wrażliwe na opinie rodziców i potrzebują ich wsparcia i akceptacji. Rodzice powinni być dla swoich dzieci autorytetami, a nie tyrani. Dzięki temu dzieci będą miały lepsze poczucie własnej wartości, większą pewność siebie i zdrowsze relacje z innymi.

Wiem, że to teoria, trudna i czasami wręcz niemożliwa, bo są w nas emocje. Niemniej jednak zachęcam Was rodziców do pracy nad krytyką dzieci i własną. 

Pozdrawiam Magda 

Artykuły z tej kategorii