Rozwój psychologiczno-społeczny dziecka do lat 16 według Eriksona można podzielić na osiem etapów, z których każdy charakteryzuje się określonym kryzysem rozwojowym, czyli konfliktem między dwoma przeciwstawnymi tendencjami. Kryzys ten musi zostać rozwiązany w sposób pozytywny, aby dziecko mogło osiągnąć zdrową tożsamość i dojrzałość emocjonalną. Mówiąc w bardziej zrozumiały sposób to cele i zadania rozwojowe jakie przygotowała dla nas biologia i przystosowanie się naturalne do dalszego życia. Słowo kryzys nie jest więc czymś złym lecz czymś ważnym a czasami wręcz trudnym do osiągnięcia. Oto krótki opis każdego z etapów:

1. Etap ufności a nieufności (od urodzenia do 1 roku życia). Dziecko uczy się, czy może ufać ludziom i światu, czy też musi się obawiać. Ufność buduje się poprzez zaspokajanie potrzeb dziecka przez opiekunów, zapewnianie mu ciepła, bezpieczeństwa i miłości. Nieufność powstaje, gdy dziecko jest zaniedbywane, odrzucane lub krzywdzone.  Nieufność może prowadzić do izolacji, niepewności, konfliktów i cierpienia początkowo na etapie nieświadomym. Brak zaufania może również wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne i fizyczne, powodując stres, depresję, lęki lub choroby psychosomatyczne. Dlatego ważne jest, aby pracować nad zaufaniem w relacji i starać się je naprawiać, jeśli zostało naruszone.

Cel tego okresu : zdobycie poczucia bezpieczeństwa i zaufania.

Zagrożenie: lęk przed porzuceniem i izolacją. Ważny dla dalszego rozwoju 

2. Etap autonomii a wstydu i wątpliwości (od 1 do 3 lat). Dziecko zaczyna odkrywać swoją niezależność i wolę, próbuje samodzielnie wykonywać różne czynności i podejmować decyzje. Autonomia wzmacnia się przez pochwały, wsparcie i zachętę ze strony opiekunów. Wstyd i wątpliwość pojawiają się, gdy dziecko jest krytykowane, karane lub ograniczane w swojej aktywności.

Cel tego okresu : zdobycie poczucia bezpieczeństwa i zaufania,  zdobycie poczucia kontroli nad sobą i środowiskiem.

Zagrożenie: utrata pewności siebie i poczucie niższości. Tu często pojawiają się pierwsze zgrzyty. Wielu rodziców nie wie o tym, że dzieci mają 2 okresy buntów gdzie ten pierwszy rozpoczyna się właśnie już w około 3 roku życia. 

3. Etap inicjatywy a poczucia winy (od 3 do 6 lat). Dziecko rozwija swoją wyobraźnię, kreatywność i ciekawość świata, podejmuje inicjatywę w zabawie i nawiązywaniu kontaktów z innymi dziećmi. Inicjatywa rośnie przez akceptację, uznanie i pozwolenie na eksperymentowanie ze strony opiekunów. Poczucie winy powstaje, gdy dziecko jest hamowane, tłumione lub ośmieszane za swoje działania lub fantazje. Co to znaczy hamowanie, to nic innego jak " nie biegaj, nie idź tam, nie brudź się, nie dotkaj tego. Należy wyznaczyć zasady i granice ale nie mogą one blokować naturalnej potrzeby eksploracji. 

Cel tego okresu : zdobycie poczucia bezpieczeństwa i zaufania, zdobycie poczucia celowości i kompetencji. Zagrożenie: poczucie winy i lęk przed karą.

4. Etap pracowitości a poczucia niższości (od 6 do 12 lat). Dziecko uczy się nowych umiejętności, zdobywa wiedzę i rozwija swoje zainteresowania, stara się spełniać oczekiwania rodziców, nauczycieli i rówieśników. Pracowitość wzrasta przez pozytywną ocenę, motywację i nagradzanie za osiągnięcia ze strony dorosłych. Poczucie niższości pojawia się, gdy dziecko jest porównywane negatywnie z innymi, ignorowane lub odrzucone za swoje niepowodzenia lub braki.

Cel tego okresu : zdobycie poczucia bezpieczeństwa i zaufania, zdobycie poczucia umiejętności i wartości.

Zagrożenie: poczucie niższości i brak wiary w siebie.

5. Etap tożsamości a rozproszenia tożsamości (od 12 do 16 lat). Dziecko wchodzi w okres dojrzewania, poszukuje swojej tożsamości, próbuje zdefiniować swoje cele, wartości i role społeczne, buntuje się przeciwko autorytetom i normom. Tożsamość kształtuje się przez eksplorację, wybór i zaangażowanie w różne sfery życia.  Jest to proces odkrywania i akceptowania siebie, własnych wartości, celów i przynależności społecznej. Tożsamość jest związana z poczuciem własnej godności, autonomii i kompetencji.  Rozproszenie tożsamości powstaje, gdy dziecko jest zagubione, niepewne lub poddaje się presji otoczenia.

Cel tego okresu : zdobycie poczucia tożsamości i wierności.

Zagrożenie: poczucie rozproszenia i kryzysu tożsamości a co najgorsze :

- Niska samoocena i brak pewności siebie
- Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych
- Problemy z adaptacją do zmian i radzeniem sobie ze stresem
- Skłonność do zachowań ryzykownych lub destrukcyjnych
- Depresja, lęk lub inne zaburzenia psychiczne

to bardzo ważne aby zrozumieć czym jest rodzicielstwo. Zachęcam do tego aby nie tylko patrzeć przez własne doświadczenia z dzieciństwa ale również na to jak przebiega psychologiczne i biologiczne dorastanie i dojrzewanie naszych dzieci. Nigdy nie jest za późno aby wiedzieć więcej i zmienić swoje podejście do rozmowy , to krzyku, do smutku czy lęku. to jakie będą nasze dzieci zależy w głównej mierze od nas samych.

Magda

Artykuły z tej kategorii